Meestal niet, soms wel!

Ontdek hoe persoonsgerichte zorg vrijheid, geluk en welzijn kan bevorderen binnen de kaders van de Wet zorg en dwang (Wzd).

Als zorgverlener wil je je cliënt de beste persoonsgerichte zorg bieden. Soms is dat onvrijwillige zorg, maar meestal niet. Er zijn vaak goede alternatieven.

Ieder mens heeft het recht om in vrijheid te leven en eigen keuzes te maken. Zelf beslissen wat je doet en waar je woont. Dat geldt ook voor kwetsbare mensen. De Wet zorg en dwang, die in 2020 is ingegaan, beschermt hun rechten. In deze wet staat dat er altijd vrijwillige zorg moet worden gegeven, tenzij het niet anders kan. Dat is bijvoorbeeld het geval als er ernstig gevaar dreigt voor je cliënt. Wat doe je dan?

Analyse

Om onvrijwillige zorg zoveel mogelijk te voorkomen, is het belangrijk dat je de situatie eerst multidisciplinair analyseert.

  • Wat is het probleem precies, voor wie en wanneer?
  • Wat kunnen oorzaken zijn?
  • Wat is de onderliggende behoefte?
  • Wat zijn symptomen?
  • Wat kunnen oplossingen zijn?

Deze analyse lukt het beste als je je cliënt goed kent. Denk aan zijn of haar voorgeschiedenis, gewoontes, rituelen en levensbepalende momenten. Raadpleeg het levensverhaal.

Verrassende oplossingen

Zorg ervoor dat je het levensverhaal en de rituelen van je cliënt kent.

Als je het levensverhaal en de rituelen van je cliënt kent, kun je op verrassende oplossingen komen.

Een mooi voorbeeld uit het boek Da’s gek (2023) van Daniëlle Braun:
Een mevrouw met dementie heeft ernstige slaapproblemen. Op een dag heeft zij een heldere bui. Ze vertelt vol passie over vroeger. Ze was verloskundige op een plattelandsgemeenschap en heeft ongeveer het hele dorp op de wereld geholpen. Dag en nacht stond zij paraat om op pad te gaan voor bevallingen. De volgende dag heb je avonddienst. Je helpt mevrouw om zich klaar te maken voor de nacht. Ze heeft zelf de kleren uitgezocht die ze vannacht aandoet. Een gemakkelijke broek, een shirt, dunne trui, geen sieraden. Sokken houdt ze ook aan in bed. Naast het bed staan gemakkelijke instaplaarsjes. Op het nachtkastje ligt de pieper, deze staat aan, check. Mevrouw slaapt als een roosje. Voortaan slaapt mevrouw in haar kleren. Schoenen instapklaar naast het bed. Pieper aan, check. Omdat ze dat altijd zo deed.

Mogelijke oplossingen
Je maakt de beste keuze uit mogelijke oplossingen. Meestal zal dat zorg op vrijwillige basis zijn. Maar soms is een bepaalde vorm van onvrijwillige zorg voor je cliënt de beste zorg. Bijvoorbeeld omdat er geen doeltreffend, vrijwillig alternatief is. In dat geval is het zaak te zoeken naar de minst ingrijpende oplossing en start je het Wzd-stappenplan.

Hoe kom je tot de beste keuze? We weten dat veel zorgverleners in de praktijk worstelen met deze vraag.

Inspiratie voor jou
Kun je hulp gebruiken bij vraagstukken rondom onvrijwillige zorg? Hier helpen we je op weg met inspiratie, handige tips, hulpmiddelen en informatie. We gaan in op vier thema’s die je in je dagelijkse werk vaak tegenkomt: dagelijkse rituelen, medicatie-inname, naar buiten, slaap en rust.

Themaoverzicht

Meer informatie

Vragen of twijfels? Wat doe je dan?

  • Praat erover met je collega’s of leidinggevende.
  • Leg je casus voor aan iemand binnen je organisatie die meer van de Wzd weet, bijvoorbeeld de Wzd-verpleegkundige of Wzd-deskundige. Of mail je vraag naar wzdregioloket@dezorggroep.nl.
  • Bespreek je casus in een collegiaal overleg. Denk aan een overleg met bijvoorbeeld de casemanager dementie en/of de huisarts. Waar nodig, betrekt de huisarts de specialist ouderengeneeskunde bij de casus of brengt de casemanager dementie de casus in tijdens het regionaal dementie-overleg ter bespreking.

Meer informatie

  • Op deze pagina vind je informatie over Wzd in de ambulante zorg. Ook staan er handige hulpmiddelen zoals het zakkaartje en een praktijkspel voor jou en je collega’s.
  • Alternatievenbundel Vilans voor hulp bij het zoeken naar vrijwillige alternatieven.